Hitler was links! Of toch niet?

De bewering dat Hitler ‘links’ was, duikt met enige regelmaat op in discussies, vooral wanneer mensen verwijzen naar de volledige naam van de NSDAP: Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij. “Socialistisch,” zo redeneren sommigen, “dat is toch links?” Een logische conclusie, nietwaar? Of toch niet?

Laten we deze stelling eens onder de loep nemen met wat internationaal onderzoek en een gezonde dosis sarcasme.

Nationaalsocialisme: Links of Rechts?

Het idee dat Hitler links zou zijn omdat het woord “socialistisch” in de partijtitel staat, is ongeveer even accuraat als denken dat Noord-Korea een paradijs van democratie is omdat het officieel de Democratische Volksrepubliek Korea heet. Woorden in namen kunnen misleidend zijn.

De NSDAP combineerde elementen van nationalisme en socialisme, maar de praktijk was duidelijk rechts-extremistisch en autoritair. Hitlers beleid draaide om raciale suprematie, antisemitisme, onderdrukking van vakbonden en vernietiging van linkse bewegingen. Communisten, socialisten, anarchisten en leden van de SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands) werden bij de eerste de beste gelegenheid in concentratiekampen gegooid. Niet bepaald de acties van een linkse bondgenoot, toch?

Waarom Schreeuwt Men Dit?

Waarom blijven sommige mensen dan toch beweren dat Hitler links was? Simpel: het past in een narratief waarbij links wordt afgeschilderd als inherent gevaarlijk. Door Hitler in het kamp van links te plaatsen, lijkt het alsof links de wortel is van totalitarisme.

Maar dit narratief negeert een aantal belangrijke feiten:

1. Steun van elites: Hitler werd financieel en politiek gesteund door grootindustriëlen en conservatieve elites, die weinig op hadden met linkse idealen.
2. Onderdrukking van linkse partijen: Het nazi-regime verbood linkse partijen en sloeg linkse vakbonden genadeloos neer.
3. Privatiseringsbeleid: In plaats van economische nationalisatie (een kenmerk van socialisme), voerde Hitler een privatiseringsbeleid, wat typisch is voor rechtse economische ideologieën.

Zelfs Hitler’s eigen uitspraken ontkrachten deze mythe. Hij zag socialisme als een vijand en associeerde het met wat hij beschreef als ‘Joodse bolsjewistische infiltratie’.

De Parallellen met Vandaag: Is BDS Het Nieuwe ‘Koop Niet Bij de Joden’?

Een andere vergelijking die vaak wordt gemaakt, is die tussen de BDS-beweging (Boycot, Desinvesteringen en Sancties) en de nazi-boycot tegen Joodse bedrijven in de jaren 30. Dit is een complexe vergelijking die zowel historische als hedendaagse context mist en vaak misleidend is.

Waar de nazi-boycot gericht was op de vernietiging van Joodse gemeenschappen, richt BDS zich op het aanvechten van de bezettingspolitiek van Israël. Wat je ook van BDS vindt, de motieven en context zijn fundamenteel verschillend. Overigens bestond BDS als beweging niet in de Tweede Wereldoorlog; deze ontstond pas decennia later in een totaal andere geopolitieke context.

Kritisch Denken: Wat Kun Je Hieruit Leren?

Bij het evalueren van dergelijke claims en vergelijkingen is het essentieel om kritisch na te denken. Stel jezelf de volgende vragen:

• Welke context wordt genegeerd? Hitler’s acties en ideologie moeten worden beoordeeld op basis van wat hij deed, niet op wat zijn partijnaam suggereerde.
• Wordt er selectief met feiten omgegaan? Bepaalde elementen worden vaak uitgelicht om een bepaald narratief te ondersteunen.
• Wie heeft er baat bij deze vergelijking? Het plaatsen van Hitler in een ‘links’ kamp dient vaak een politiek doel, maar houdt geen stand bij grondige analyse.

Conclusie

Nee, Hitler was niet links. Hij was een opportunistische politicus die ideeën en retoriek aanpaste aan wat hem op dat moment goed uitkwam. Het nationaalsocialisme was een rechts-extremistische ideologie die niets van doen had met de kernwaarden van linkse bewegingen.

Wat kunnen we hiervan leren? Historische vergelijkingen en politieke mythes verdienen een kritische blik. In plaats van te vertrouwen op simplistische labels of complottheorieën, moeten we de complexiteit van geschiedenis en hedendaagse politiek erkennen. Laten we complotten laten waar ze horen: in geschiedenisboeken, kritisch bekeken en begeleid door een flinke dosis gezonde scepsis.

Voor verdere verdieping in de vraag of Hitler en de NSDAP als links of rechts kunnen worden beschouwd, zijn de volgende bronnen informatief:

1. Nationaalsocialisme – Wikipedia: Dit artikel biedt een uitgebreid overzicht van de ideologie en praktijk van het nationaalsocialisme, inclusief de oorsprong van de term ‘nazi’ en de politieke positionering van de NSDAP. Wikipedia, de vrije encyclopedie
2. Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij – Wikipedia: Hier wordt de geschiedenis en ideologie van de NSDAP besproken, met aandacht voor de combinatie van nationalistische en socialistische elementen en de extreemrechtse en racistische denkbeelden van de partij. Wikipedia, de vrije encyclopedie
3. Het nationaal-socialistische wereldbeeld – Duitsland Instituut: Dit artikel analyseert de kenmerken van het nationaalsocialisme en vergelijkt het met andere fascistische bewegingen, met nadruk op de rassenleer en het antisemitisme binnen de ideologie. Duitsland Instituut
4. De nazi’s waren geen socialisten en evenmin links – BNNVARA: Een opiniestuk dat ingaat op de discussie over de politieke positionering van de nazi’s en argumenteert waarom zij niet als socialisten of links kunnen worden beschouwd. BNNVARA

Deze bronnen bieden een gedetailleerd inzicht in de ideologie en praktijk van het nationaalsocialisme en helpen bij het begrijpen van de complexe vraagstukken rondom de politieke positionering van Hitler en de NSDAP.